ولې کابل له پاکستان سره د سوداګریزو لارو د بیا پرانیستلو لپاره بیړه نه کوي؟
د دید خبري اژانس: د اقتصادي چارو مرستیال، ملا عبدالغني برادر ټینګار کړی چې افغانستان به یوازې هغه وخت لارې پرانیزي کله چې پاکستان تضمین ورکړي چې دا لارې به نور د سیاسي فشار یا نورو پلمو په توګه نه تړل کیږي.
ولې کابل له پاکستان سره د سوداګریزو لارو د بیا پرانیستلو لپاره بیړه نه کوي؟
د افغانستان او پاکستان ترمنځ سوداګري او ټرانزیټ شاوخوا دوه میاشتې راهیسې بند دی، او ټولې سرحدي لارې تړلې پاتې دي. د شخړې ریښه د پاکستان هغه ادعاوې دي چې وايي افغان حکومت د تحریک طالبان پاکستان (TTP) ملاتړ کوي؛ هغه ادعا چې افغان طالبانو رد کړې ده، او ویلي یې دي چې دا د هیوادونو په کورنیو چارو کې لاسوهنه نه کوي او “متقابل امنیت” ته غاړه ایښې ده. دا د دواړو هیوادونو ترمنځ د بې باورۍ او سختو بیانونو تبادلې لامل شوی، او په مختلفو هیوادونو کې خبرې اترې هم بې پایلې پاتې شوي دي.
سره له دې چې د خلکو او سوداګرو لپاره د لارو د تړلو له امله زیانونه رامینځته شوي، افغان طالبان د بیا پرانیستلو لپاره بیړه نه کوي.
تر ټولو مهم دلیلونه دا دي:
۱. د پاکستان له خوا د قوي تضمینونو اړتیا: د اقتصادي چارو مرستیال، ملا عبدالغني برادر ټینګار کړی چې افغانستان به یوازې هغه وخت لارې پرانیزي کله چې پاکستان تضمین ورکړي چې دا لارې به د سیاسي فشار یا نورو پلمو د وسیلې په توګه بیا نه تړل کیږي. د طالبانو حکومت ویاند دا هم اعلان وکړ چې بیا پرانیستل به د داسې تضمینونو پرته ترسره نشي.
۲. د تیرو تجربو او فصلونو څخه رامینځته شوی بې باوري: په افغانستان کې پراخه باور شتون لري چې پاکستان معمولا د افغان میوو (انارو، انګورو، مڼو) د موسم په جریان کې لارې بندوي ترڅو دوی د پاکستان او نړۍ بازارونو ته د رسیدو مخه ونیسي، پداسې حال کې چې د پاکستاني فصلونو – په ځانګړي توګه کینو او کچالو – د حاصلاتو په موسم کې لارې خلاصې وي. معلومات ښیې چې د پاکستان د کچالو صادراتو لویه برخه په افغانستان پورې اړه لري. له همدې امله، طالبان د عامه نظرونو د ساتنې او د پاکستاني بازار د ملاتړ د مخنیوي لپاره د اوس لپاره د بیا پرانیستلو لپاره لیواله ندي.
۳. د افغان سوداګرۍ لپاره د بدیل لارو جوړول: طالبان توانیدلي چې د چابهار بندر او د منځنۍ آسیا هیوادونو له لارې بدیل لارې فعالې کړي. دغو لارو سوداګرو ته د تمې څخه کم زیانونه اړولي او په پاکستان باندې د افغانستان تکیه کمه کړې ده. د طالبانو حکومت د چارواکو وروستیو سفرونو له دې هیوادونو سره اقتصادي اړیکې هم پیاوړې کړې دي.
د طالبانو حکومت د سخت دریځ، عامه فشار او د بدیلو لارو شتون ته په پام سره، د افغانستان-پاکستان د لارو سمدستي بیا پرانیستل ناشونی دي. د پخواني انحصار ته د بیرته راستنیدو پر ځای، د طالبانو حکومت نوې سوداګریزې لارې پیاوړې کوي او په پاکستان باندې تکیه کموي.
ژباړه او لنډیز: سید طاهر مجاب – دید خبري اژانس
لیکوال: زاهد خلیلي
سرچینه: Eurasia Review