چابهار؛ د کابل او نوي ډیلي ترمنځ د اقتصادي همکارۍ نوی محور
د دید خبري اژانس: د “ماډرن ډیپلوماسۍ” لخوا یوه نوې تحلیل ښیي چې هند ته د طالبانو حکومت د چارواکو وروستیو سفرونو د کابل او نوي ډیلي ترمنځ په اقتصادي اړیکو کې یو نوی فصل پرانیست. د پاکستان له لارې د ځمکنۍ سوداګرۍ بندیدل دواړه خواوې د چابهار بندر او مستقیم هوایی اړیکې کارولو ته اړ ایستلي دي.
د ماډرن ډیپلوماسۍ له نظره، د امیر خان متقي او نورالدین عزیزي سفرونه د افغانستان او هند د اقتصادي اړیکو د پیاوړتیا لپاره د هڅو په برخه کې یو مهم ټکی دی. د دې راپور له مخې، د طالبانو چارواکو د هندي چارواکو او د سوداګرو او پانګوالو له یوې ډلې سره په خپلو غونډو کې د همکارۍ لپاره د نوي ظرفیت ټینګار کړی دی.
نورالدین عزیزي په دې غونډو کې د پانګونې نوي هڅونې تشریح کړې او د کانونو او معلوماتي ټیکنالوژۍ په څیر سکتورونه یې د بهرنیو پانګوالو د شتون لپاره لوړ ظرفیت ګڼلي دي. د افغانستان او هند ترمنځ د سوداګرۍ اوسنی حجم له یو ملیارد ډالرو څخه ډیر اټکل شوی دی.
د دې سفرونو په جریان کې، هند اعلان وکړ چې په کابل کې به خپل “تخنیکي ماموریت” د سفارت کچې ته لوړ کړي. سربیره پردې، مهمې پریکړې وشوې، په شمول د کابل او ډیلي او امرتسر او کابل ترمنځ د مستقیمو الوتنو بیا پیل، د سوداګریزو اتشو ټاکل، او د “د سوداګرۍ او صنعت ګډ خونې” جوړول.
د همکارۍ یو له مهمو برخو څخه د ایران د چابهار بندر د ظرفیتونو کارول دي. عزیزي وویل چې د کراچۍ له لارې د افغانستان د ټرانزیټ ځنډولو ته په پام سره، کابل د چابهار په ګډون د بدیل لارو تعقیبوي. هند هم ژمنه کړې چې له ۲۰۱۸ راهیسې د شهید بهشتي ترمینل اداره کولو او په ۲۰۲۴ کې د بندر د پراختیا لپاره د لس کلن تړون لاسلیک کولو سره شاوخوا ۳۷۰ ملیون ډالر پانګونه وکړي.
د هند لومړي وزیر نارندرا مودي هم د ۲۰۲۵ کال په سپتمبر کې د شانګهای د همکارۍ سازمان په سرمشریزه کې ټینګار وکړ چې د چابهار او شمال-جنوب نړیوال ټرانسپورټ دهلیز په څیر پروژې به د سیمه ایزو اړیکو ژورولو کې مرسته وکړي.
ماډرن ډیپلوماسي یادونه وکړه چې نوي ډیلي د ۲۰۲۵ کال د سپتمبر د زلزلې وروسته د چابهار له لارې افغانستان ته بشري مرستې لیږلي دي. په هرصورت، دا پروژه د تهران او واشنګټن ترمنځ د کړکیچونو تر اغیز لاندې ده؛ د هند له بندیزونو څخه معافیت د ۲۰۲۵ کال په اکتوبر کې د شپږو نورو میاشتو لپاره وغځول شو.
تحلیل پایله وکړه چې چابهار، د کابل او نوي ډیلي ترمنځ د مستقیم هوایي اړیکې سره، کولی شي د دواړو هیوادونو ترمنځ د سوداګرۍ پیاوړتیا او د اقتصادي همکارۍ لپاره نوې لاره پرانیزي.