د هرات او خراسان رضوي واليانو د سرحدي، اقتصادي او بشري همکاریو پر پراختیا ټینګار وکړ
د دید خبری آژانس: په مشهد کې د یوې غونډې په ترڅ کې، د هرات او خراسان رضوي واليانو د اقتصاد، امنیت، مهاجرت او پانګونې په برخو کې د دوه اړخیزو همکاریو پر پراختیا ټینګار وکړ. د سرحدي زیربناوو پیاوړتیا، د هرات-فاریاب دهلیز پراختیا، او د دوغارون د لارې تنظیم کول د دې بحثونو مهم موضوعات وو.
د سیمه ییزو اړیکو د پراختیا لپاره د ایران او افغانستان د دواړو هیوادونو د هڅو په دوام، د هرات والي نور احمد اسلام جار د شنبې په ورځ (د ٢٨ سرطان ۱۴۰۴) د لوړ پوړي پلاوي په مشرۍ مشهد ته ورسید او د خراسان رضوي له والي غلام حسین مظفري سره یې وکتل او خبرې اترې یې وکړې.
دا غونډه، چې د دواړو ولایتونو د سیاسي، امنیتي او اقتصادي چارواکو په شتون کې جوړه شوې وه، د سرحدي، سوداګریزو، بشري او کلتوري برخو کې د همکارۍ د پراختیا لپاره د ستراتیژیو د څیړلو لپاره وقف شوې وه.
تاریخي مشترکات او اقتصادي ظرفیتونه، د دوامداره همکارۍ لپاره یو اساس
په دې غونډه کې، دواړو چارواکو د اغیزمنې او دوامداره همکارۍ لپاره د اساس په جوړولو کې د دواړو هیوادونو ترمنځ د تاریخي، کلتوري او ژبني مشترکاتو رول باندې ټینګار وکړ.
د هرات او خراسان ترمنځ د کلتوري اړیکو شتون ته په اشارې سره، اسلام جار وویل: “د هرات ښار نه یوازې یو مهم تاریخي موقعیت لري، بلکې د خوافیانو د یوې لویې قبیلې او د ایران د یو مشهور شاعر عبدالرحمن جامي د مقبرې کوربه توب هم کوي. دا اړیکې کولی شي په راتلونکي کې د قوي تعاملاتو بنسټ وي.”
له بلې خوا، د خراسان رضوي والي هم د هرات ولایت سره اړیکې د “سیمه ایزې همکارۍ بریالۍ بیلګه” وبلله او ویې ویل: “مشهد ته د هرات ولایت د لوړ پوړي پلاوي سفر کولی شي د ایران او افغانستان ترمنځ د اړیکو د پراختیا په لاره کې یو نوی پیل وي.”
له سوداګرۍ څخه پانګونې ته تګ؛ د سرحدي زیربنا لومړیتوب
د بحث یو له خورا مهمو موضوعاتو څخه د سرحدي زیربنا مسله او له دودیزې سوداګرۍ څخه دوامداره پانګونې ته د تګ اړتیا وه. مظفري وویل: “د دوغارون پولې څخه افغانستان ته د صادراتو ارزښت په کال کې له ۳.۳ ملیارد ډالرو څخه ډیر دی، مګر د سیمه ایز پرمختګ په لاره کې، موږ باید د پانګونې په لاره کې نوي ګامونه پورته کړو.”
هغه په دې لاره کې د سړک او ریل پټلۍ بشپړولو اړتیا ته په اشارې سره زیاته کړه: “د ایران حکومت جدي اراده لري چې د دوغارون- تایباد سرحدي لاره تنظیم کړي او د کورنیو او بهرنیو پانګونو د ننوتلو لپاره یو پلیټ فارم چمتو کړي.”
د انرژۍ تولید، تخنیکي او انجینري خدمات، او ایران ته د افغانستان د وارداتو پیاوړتیا هم د هغو برخو څخه وه چې مظفري د دواړو ولایتونو ترمنځ د احتمالي همکارۍ په توګه بیان کړې.
د هرات-فاریاب دهلیز پرمختګ او له ازبکستان سره نښلول
د غونډې په یوه بله برخه کې، د هرات والي د هرات-فاریاب دهلیز مهمې پروژې ته اشاره وکړه، چې تر دې دمه یې ۷۰ سلنه پرمختګ کړی دی. د اسلام جار په وینا، دا لاره کولی شي د اسلام کلا او دوغارون پولې په مستقیم ډول له ازبکستان سره وصل کړي.
هغه وویل: “دا پروژه نه یوازې یو تزانزیتی لاره ده، بلکې د افغانستان، ایران او مرکزي آسیا ترمنځ د درې اړخیزو اقتصادي اړیکو د پیاوړتیا لپاره هم یو فرصت دی.”
مهاجرت؛ د انساني وقار سره د وتلو مدیریت
په غونډه کې یوه بله مهمه موضوع له ایران څخه د افغان مهاجرینو مدیریت وو. د هرات والي په دې برخه کې د دواړو هیوادونو ترمنځ د همکارۍ په ټینګار سره وویل: “د مهاجرینو مسله په منظم ډول تعقیب کیږي او په سفید سنګ فریمان کمپ کې ډیری ستونزې حل شوي دي.”
د خراسان رضوي والي هم په دې برخه کې ټینګار وکړ چې د ایران اسلامي جمهوریت به د کډوالو د راستنیدو په پروسه کې د سولې، امنیت او انساني وقار د ساتلو لپاره له ټولو ظرفیتونو څخه کار واخلي.
د غونډې په څنډه کې، د هرات د سوداګرۍ او پانګونې خونې مشر یونس غازي زاده په دې سفر کې د افغانستان د خصوصي سکتور فعال شتون اعلان کړ او ویې ویل: “هراتي پانګه اچوونکي، چې له ۲۰۰ ملیون ډالرو څخه ډیر پانګه لري، د ایران د پراختیا او زیربنایي پروژو کې همکارۍ ته چمتو دي.”
هغه د دواړو هېوادونو له چارواکو څخه هم وغوښتل چې د دوغارون او اسلام کلا په پولو کې د سوداګرۍ او ټرانزیټ زیربنا پیاوړې کړي ترڅو د ستراتیژیک سوداګرۍ پراختیا لپاره یو پلیټ فارم چمتو کړي.
د هرات د والي او د خراسان رضوي د والي ترمنځ لیدنه د ایران او افغانستان ترمنځ د اړیکو د پیاوړتیا لپاره یو مهم ټکی ګڼل کیدی شي؛ هغه اړیکې چې د ډیپلوماتیکو خبرو اترو له کچې هاخوا تللي دي او اوس په عملیاتي او اقتصادي برخو کې پراخیږي.
که څه هم ننګونې لکه مهاجرت، قاچاق، او د سرحدي امنیت لاهم دوام لري، سیمه ایز همغږي، په ګډو ګټو تمرکز، او د خصوصي سکتور فعال شتون کولی شي د ایران ختیځ او د افغانستان لویدیځ لپاره یو مختلف راتلونکی رامینځته کړي.