د دید خبري اژانس: د افغانستان او سویلي آسیا د ستراتیژیک ثبات انسټیټیوټ (SASSI) اعلان وکړ چې د “یووالي او باور په لور” په نوم لومړۍ سیمه ییزه ډیالوګ، چې ټاکل شوې وه د اګست په ۲۵-۲۶ په اسلام آباد کې ترسره شي، اوس د سپتمبر د وروستۍ اونۍ پورې ځنډول شوی دی. د تنظیم کونکو په وینا، دا پریکړه د خبرو اترو ژوروالی او جامعیت زیاتولو لپاره شوې ده.
تنظیم کونکي ټینګار کوي چې غونډه به په افغانستان متمرکزه او د پاکستان سره په همکارۍ وي او هدف یې د سیاسي او ټولنیزو استازو، د ښځو د حقونو فعالینو او رسنیو سره راټولول دي ترڅو متقابل تفاهم پیاوړی کړي، د ثبات او قانون حاکمیت په لاره کې ګډ اصول رامینځته کړي، او د خلکو لخوا ټاکل شوي حکومت د جوړولو ملاتړ وکړي. دوی دا غونډه د “اسلام آباد پروسې” پیل ګڼي، کوم چې دوی باور لري کولی شي د افغانانو او پاکستانیانو ترمنځ باور رامینځته کړي.
په هرصورت، د غونډې د خبرونو خپرول له جدي مخالفت سره مخ شوي دي. د طالبانو سرپرست حکومت او د هغه ملاتړو دا نوښت د ځان لپاره یو ګواښ ګڼلی دی. د طالبانو د سرپرست حکومت د بهرنیو چارو وزارت یوه لوړ پوړي چارواکي په ضمني ډول د پاکستان حکومت او تنظیموونکو ته د دې اقدام د پایلو په اړه خبرداری ورکړی دی. د افغانستان لپاره د امریکا د سولې پخواني استازي زلمي خلیلزاد هم دا “پاروونکی” بللی دی، که څه هم د هغه منتقدین وايي چې دا دریځ د غونډې د پراخولو لپاره څرګند شوی و. برعکس، د پاکستان د بشري حقونو فعال افراسیاب خټک دا نوښت د افغانستان په کورنیو چارو کې د لاسوهنې په توګه غندلی دی.
ځینې خپلواک شنونکي هم په دې باور دي چې د غونډې کوربه توب کولو سره، پاکستان هڅه کوي چې د طالبانو د سرپرست حکومت د مخالفینو په لیکو کې نفوذ وکړي او په ورته وخت کې په دې ډله فشار راوړي ترڅو سیاسي او ستراتیژیکې ګټې ترلاسه کړي.
د اسلام آباد د غونډې ځنډول په دریو کچو کې څیړل کیدی شي:
د افغانستان په کورني کچه
غونډه باید د طالبانو د سرپرست حکومت مخالفین سره راټول کړي او د مختلفو سیاسي او ټولنیزو خوځښتونو ترمنځ د خبرو اترو لپاره یو پلیټ فارم چمتو کړي. د سرپرست حکومت لپاره طبیعي ده چې دا د خپل مشروعیت لپاره د ګواښ په توګه وګوري؛ ځکه چې د دې حکومت د نفوذ له ساحې بهر هر سیاسي نوښت په حقیقت کې سیاسي بدیل ځای پیاوړی کوي.
په پاکستان کې
اسلام آباد تل هڅه کړې چې په افغان معادلاتو کې یو مهم رول ولوبوي. د داسې غونډو ترسره کول دې ته اجازه ورکوي چې نړیوالې ټولنې ته د رول لوبولو مثبت پیغام واستوي او د طالبانو حکومت ته وښيي چې د دوی پر وړاندې د فشار بله وسیله لري.
سیمه ییزه او نړیواله کچه
د زلمي خلیلزاد او افراسیاب خټک په څیر شخصیتونو غبرګون ښیي چې دا غونډه یوازې یوه مدني غونډه نه ده، بلکې په افغانستان او سویلي آسیا کې د جیوپولیتیک سیالیو انعکاس هم کېدای شي. متحده ایالات، چین او حتی سیمه ییز هیوادونه ټول په یو ډول په افغانستان کې د نویو سیاسي لارښوونو سره حساس دي.
په لنډه توګه، د غونډې ځنډول نه یوازې د نورو چمتووالي لپاره یو فرصت دی، بلکې دا هم ښیي چې د افغانستان پورې اړوند هر سیاسي حرکت، که د مدني ټولنې په نوم وي یا د سیمې په نوښت، د ځواکمنو کورنیو او بهرنیو لوبغاړو له غبرګون او ټکر پرته به پاتې نشي. د دې ځنډول د غونډې د پایلو د ژورولو لپاره نه دي ترسره شوي، بلکې د سیاسي فشارونو یا د طالبانو د سرپرست حکومت او د دوی د سیمه ییزو او نړیوالو ملاتړو سره د پټو لابیانو د معاملې له امله اغیزمن شوي ترڅو سیاسي امتیازات ترلاسه کړي.
د څارونکو په وینا، د اسلام آباد د غونډې ځنډول د خبرو اترو د ژوروالي او جامعیت د زیاتولو لپاره نه، بلکې د پردې تر شا د معاملو لپاره ترسره شوي وو.