صالح: د عینک د مسو کان استخراج تش خوب دی

دید خبرې آژانس: داسې مهال، چې طا-لبانو د ۱۴۰۳ کال په اوږدو کې د ۱۶ لويو او وړو پروژو د پرانېستنې خبر ورکړی، یو شمېر سیاستوال او شنونکي ددې ډلې د سترو پروژو ادعاوې د خلکو تېر اېستل او تبلیغات ګڼي.

د دوشنبې په ورځ د طا-لبانو مرستیال ویاند حمدالله فطرت وویل، چې د ۱۴۰۳ کال په اوږدو کې يې د انرژۍ، زېربنا او ترانسپورټ په برخو کې ۱۶ لويې او وړې پروژې پرانيستې او په ترڅ کې يې زرګونو کسانو ته د کار زمينه برابره شوې ده.

خو د طا-لبانو د لویو پروژو، په ځانګړي ډول د عینک د مسو کان سپړنې ته په غبرګون کې د پخواني جمهوري نظام لومړی مرستیال امرالله صالح وايي، چې د طا-لبانو په شتون کې د مس عینک کان کيندنه تش خوب دی.

په لوګر کې د عینک د مسو کان تړون په ۲۰۰۸ کال کې د حامدکرزي د واکمنۍ پر مهال د «ایم سي سي» په نوم له یوې چنایي کمپنۍ سره لاسلیک شو.

ټاکل شوې وه چې دغه چينایي کمپنۍ به پر دغه لوی کان شاوخوا درې ميلیارد ډالره پانګونه وکړي، خو د بېلابيلو تخنيکي او امنیتي ستونزو له امله د کان کيندنې او استخراج چارې وځنډېدلې.

واک ته د طا-لبانو له رسېدو وروسته دې ډلې پر ګڼو کانونو چارې پيل کړې او په همدې ترڅ کې څو ځله د عینک د مسو کان قرارداد ګټونکې چینایي کمپنۍ له طا-لبانو سره ليدنې تر سره کړې.

ظاهرا دغه چينایی شرکت ټينګار کوی، چې په سيمه کې د تاريخي اثارو له خوندي ايستلو وروسته د پروژې عملي چارې پیلوي، خو په دې پروژه کې ځنډ د کان د استخراج په تړاو ژمنې تر سیوري لاندې راوستې دي.

د روان کال د زمري پر درېیمه نېټه ايم سي سي چينایي کمپنۍ له يوې نيمې لسيزيځنډ وروسته په لوګر کې د دغه کان په لومړنيو کارونو کې کان ته د تلونکي سړک د جوړولو چارې پيل کړې.

طا-لبانو د عینک کان د لومړنيو چارو د پيل په مراسمو کې ټينګار کړی و، چې د کان چارې به د افغانستان د ګټو او چینايي شرکت له پخوانيو ژمنو سره سمې پر مخ ځي.

د پخواني ولسمشر لومړی مرستیال امرالله صالح وايي، د طا-لبانو او چينايي چارواکو تر منځ یې د کانونو پروژې او تړونونه څارلې او د ده د موندنو له مخي به د طا-لبانو په شتون کې د میس عینک کان چارې پيل نه شي.

صالح پر خپله اېکس پاڼه د عینک د مسو کان اړوند ولیکل چې « طا-لبانو نن سباد مس عینک پروژې د پیل په اړه تبلیغات او اعلانات پیل کړي او یوازې د خلکو رواني حالت مغشوشوي، خو د طا-لبانو درواغو خپل اغیز له لاسه ورکړی .»

امرالله صالح وايي، چې اړوند چينایي شرکت تر اوسه عینک کان ته د غځېدلي اته کیلومتره سړک د پخولو چارې هم نه دي پیل کړې.

د طا-لبانو د کانونو وزارت وايي، چې اوس يې د مس عینک کان اړوند ټول خنډونه له منځه وړي او د لرغونو اثارو د خونديتابه لپاره یې یوه بدیله خوندي لاره هم غوره کړې.

د طا-لبانو په وینا،د مسو کیندنه به تر ځمکې لاندې تونلونو له لارې کيږي او لرغونې اثار به هم خوندي ځای ته لېږدول کيږی.

خو د پخواني ولسمشر لومړی مرستیال وایي، چې د مس عینک کان د استخراج او ټرانزيت موضوع چې د پاکستان له لارې د تېرېدو حق لري هم د څو دلایلو له مخې د طالبانو له کنټرول وتلې خبره ده.

صالح زیاتوي، چې افغانستان دامهال مشروع او قانوني حکومت نه لري او د افغانستان او پاکستان ترمنځ اوپټا (OPTA) ترانزيټي تړون لغو شوی او اسلام اباد دامهال له طا-لبانو سره د قانون له مخې نه بلکي د شخصي اړيکو پر بنسټ چلند کوي.

صالح د عینک د مسو کان د چارو نه پيلیدو یو لامل د مسو ټيټه بیه او د چینایانو غير عملي ژمنې ګڼي. هغه وايي، « د برېښنا فابريکې جوړول او ورته نورې ژمنې د لومړنيو خبرو لپارهخيالي هڅونې دي. تر څو چې د لویو کانونو ګټې د طا-لبانو شخصي جیبونو ته ځي، هيڅ معتبره اداره به په افغانستان کې پانګونه ونه کړي.»

د عینک د مسو کان د لوګر په شمال ختيځ او د کابل په جنوب کې پروت دی، چې د نړۍ د مسو په سترو کانونو کې شمېرل کیږي.