ډید خبري اژانس: په افغانستان کې د ایران پخوانی سفیر د «پټ جنګ» کتاب د کتنې په غونډه کې وايي چې په افغانستان کې د امریکا د ماتې ښکاره اعتراف د پام وړ دی.
په افغانستان کې د ایران پخواني سفیر محمدرضا بهرامي د کریګ ویټلاک لخوا لیکل شوي «پټ جنګ» یا «د پټ جنګ تاریخ» تر عنوان لاندې د کتاب د کتنې په غونډه کې د سپټمبر د یوولسمې نیټې او شتون ته په اشارې سره څو مهمو مسایلو ته اشاره وکړه. په افغانستان کې د امریکا متحدو ایالتونو د واشنګټن له خوا د همغږي پلانونو نشتوالی او په پای کې له دغه هېواد څخه د ناکامۍ اعتراف او له ویجاړونکي وتلو څخه یادونه شوې ده.
بهرامي په دې کتاب کې د افغانستان د ناکامۍ په اړه د امریکايي چارواکو ښکاره اعتراف ته په اشارې سره وویل: د دې کتاب یو له مهمو اړخونو څخه د دروغو امپراطوري وه چې د امریکا واکمنې ادارې په دې شلو کلونو کې د خپل ولس په عامه افکارو کې اچولې دي.
نوموړی زیاتوي، چې له ظاهري اړخه پر افغانستان د امریکا د برید لامل د سپټمبر د یوولسمې پېښه ده، چې د ده په وینا په دې پېښه کې څو مهم پرمختګونه شامل وو:
۱- د ناټو پنځمه ماده د لومړي ځل لپاره فعاله شوه. د دویمې نړیوالې جګړې وروسته او حتی د سړې جګړې په جریان کې، پنځمه ماده ونه کارول شوه.
۲- د سپټمبر ۱۱ د امریکا حکومت د دې لامل شو چې د دې هیواد له کانګرس څخه جواز ترلاسه کړي ترڅو د اړتیا په وخت کې د هغه جواز لاندې نظامي عملیات ترسره کړي.
۳- دا پیښه د دې سبب شوه چې له ترهګرۍ سره مبارزه د یوې لسیزې لپاره د امریکا د ملي امنیت د ستراتیژۍ لومړی لومړیتوب وي. د دغې لسيزې يو اړخيزه اغېزه چې د ځينو له نظره د بې غورۍ د لسيزې په نامه يادېږي، د چين د ناخالص کورني توليد د پام وړ وده وه چې د يوې لسيزې په ترڅ کې پنځه برابره وده کړې ده.
۴- د سپټمبر د ۱۱مې اهمیت دومره وو چې د سړې جګړې له پای ته رسېدو سره پرتله کېده. له دې نظره، د سپټمبر د ۱۱ اغیزې له پامه غورځول کیدی نشي.
دغه کتاب ته په اشارې سره د ايران پخواني سفير وويل چې امريکا د افغانستان په بېلابېلو سيمو کې د بيارغونې په برخه کې ٧١،١٤٤ ميليارده ډالره لګولي، په داسې حال کې چې کابل د پلازمېنې په توګه لا هم برېښنا، د څښاک پاکې اوبه، فاضله اوبه او نور عامه خدمتونه او کوڅې نه لري. کابل لا تر اوسه پوری مخ نه دی پاخه شوی.
د هغه په وينا، په دې کتاب کې راغلي، چې د ٢٠١٠ او ٢٠١٢ کلونو ترمنځ د ملي دفاع وزارت درې زره قراردادونه لاسليک کړي، چې د دغو قراردادونو ارزښت ١٠٦ ميليارده ډالره و او په مرکو او څېړنو کې ټاکل شوې، چې له دې څخه ١٨ سلنه پیسې د طا-لبانو او نورو ډلو په لاس کې وې او ۱۵ سلنه یې د هغو دولتي چارواکو په لاس کې دي چې ویل کیږي فاسد دي. دا پدې مانا ده چې د دې پیسو دریمه برخه ضایع شوې ده.
بهرامي د دې کتاب ټکي ته په اشارې سره وويل، په امريکا کې داسې انګېرنې شته چې سياست د سوداګرۍ په څېر دى، هر چېرې چې امريکا د خپلو ګټو د اړتيا احساس وکړي، له ټولو مکلفيتونو پرته به خامخا له دغه دريځ څخه وځي.
نوموړي د دې کتاب د کتنې په اړه د خپلې وینا په یوه بله برخه کې ویلي، چې په ۲۰۲۱ کال کې د طا-لبانو بریا د سخت دریځو اسلامي غورځنګونو ته الهام ورکړ.
هغه زیاته کړه: دا بریا به خامخا د افراطیت او افراطیت انجن روښانه کړي چې د تحریک طالبان پاکستان یا ټي ټي پی په څیر لیدل کیدی شي.
نوموړي د افغانستان په اړه د امریکا له خوا د یوه همغږي او هر اړخیز پلان نشتوالي ته هم اشاره وکړه.
خو د ایران پخواني سفیر ویلي چې دا کتاب د شل کلنې جګړې د واقعیتونو یوازې یوه برخه بیانوي. ځکه په دې کتاب کې په افغانستان کې د امریکا د جګړې په اړه ټول معلومات نه دي ذکر شوي.
